DOBRUCA’DAKİ KIRIM TATAR DİASPORASINDA 2010 YILI NASIL GEÇTİ?

ROMANYA

Romanya’daki Kırım Tatar diasporasının en büyük cemiyeti Romanya Müslüman Tatar Türkleri Demokrat Birliği (RMTTDB) 2010 yılında gerçekleştireceği faaliyetler için Romanya devletinden 2 milyon 876 bin 710 lei (955 bin dolar) ödenek aldı. Geçen yıl Köstence açılışını gerçekleştirdiği genel merkez binası ile elverişli çalışma ortamına kavuşan birlik bu yıl birçok faaliyet gerçekleştirdi.
2010 yılı Romanya’daki Kırım Tatarları için jübile yılıydı. Romanya’nın diktatörlüğü devirerek demokrasiye geçişinin ardından Kırım Tatarları teşkilatlanarak derneklerini kurmuşlardı.
Bu yıl 20. yaşına basan RMTTDB Köstence Şubesi kuruluş yıldönümünü 27 Şubat Cumartesi günü Köstence Çocuk Sarayında yapılan etkinliklerle kutladı.

Dernek üyeleri ve yurtdışından gelen misafirlerin katıldığı kutlamalarda, teşkilat tarihinde meydana gelen en önemli olaylar bir sunumla hatırlandı. 20 yıl boyunca cemiyete destek olan ve toplumdaki imajına katkıda bulunan kişilere ödül verilirken, bugün artık hayatta olmayanlar da onurlandırıldı.



RMTTDB genel merkezi ve şubelerinde 18 Mayıs 1944 sürgünü, Noman Çelebicihan ve tarihteki diğer önemli kişiler için anma toplantıları düzenlendi. 

2010 yılında Romanya’daki Kırım Tatar diasporasında en önemli gelişme Kasım ayında Romanya Parlamentosunun alt kanadı olan Milletvekilleri Kamarasının, 5 Mayıs gününü “Tatar Dili Bayramı” olarak kutlanmasını öngören yasa tasarısını kabul etmesiydi.

Romanya Müslüman Tatar Türkleri Demokrat Birliği Milletvekili Aledin Amet’in girişimiyle hazırlanan yasaya göre Romanya’da Kırım Tatarlarının yaşadığı yerleşim yerlerinde 5 Mayısta çeşitli kültürel faaliyetler düzenleyecek. Merkezi ve yerel yönetimler, ana dilin ve İslam’ın öğretilmesine, 5 Mayıs kutlamalarına lojistik ve maddi destek sağlayacak. Devlet radyo ve televizyonu dil bayramıyla ilgili faaliyetleri takip ederek halka yansıtacak.

Diaspora yeni yasa ile sevinemeden Romanya Müslüman Tatar Türkleri Demokrat Birliğinin eski Başkanı Acıakay Saladin’in (64) 3 Aralıkta kalp krizi sonucu vefatıyla üzüldü.

Gelecek yıl kutlanmaya başlanacak olan 5 Mayıs Tatar Dili Bayramının yanı sıra 2006 yılından bu yana resmi olarak 13 Aralık Romanya Tatar Toplumu Günü kutlanıyor. 1917’de Kırım’da ilan edilen Kırım Demokratik Cumhuriyetinin anısına kutlanan bu bayram dolayısıyla Kırım Tatarlarının yaşadığı şehirlerde devletin de desteğiyle 11-13 Aralık tarihleri arasında kültürel ağırlıklı kutlama programları düzenlendi. 11 Aralıkta “Tatarların Tarihinden Sayfalar” adlı bilimsel sempozyumun 4’üncüsü yapıldı. 13 Aralıkta ise Köstence Şehir Mezarlığında, Romanya ordusunda savaşırken hayatını kaybeden Müslüman askerlerin anısına kurulan anıtın açılışı yapıldı.

Kırım Tatar diasporası tarihinin en önemli şahsiyetlerden Mehmet Niyazi’nin 79. ölüm yıldönümü olan 4 Aralık’ta Mecidiye’de anma programı düzenlendi. Mehmet Niyazi’yi tanıtmak ve Dobruca’daki Kırım Tatar değerleri hakkında yazanları cesaretlendirmek için Romanya devleti tarafından verilen edebiyat ödülünü bu yıl şair, dilbilimci, etnograf ve üniversite öğretim görevlisi Nevzat Yusuf Sarıgöl aldı.

Romanya Müslüman Tatar Türkleri Demokrat Birliğinin en büyük yıllık faaliyetlerinden olan Uluslararası Türk-Tatar Milli Kıyafet, Halk Oyunları ve Türküleri Festivalinin16’ncısını organize etti. 
17-19 Eylül tarihleri arasında yapılan festivale 20’den fazla müzik ve halk oyunları topluluğu katıldı. 
Romanya Etnik İlişkiler Departmanı ve Romanya Kültür Bakanlığının katkılarıyla düzenlenen bu yılki festivale Kırım, Türkiye, Bulgaristan ve Kazakistan’dan topluluklar katıldı Topluluklar Köstence haricinde çevre kent ve köylerde de gösteriler yaptılar. Festival kapsamında ayrıca kültürel sempozyum düzenlendi. Kırım, Romanya, Bulgaristan ve Türkiye’deki derneklerin Dünya Kırım Tatar Kongresi Koordinasyon Kurulunda yer alan temsilcileri festival vesilesiyle bir araya geldiler. Ayrıca kongrenin güreş komisyonunun toplantısı yapıldı.

Kırım Tatarlarının milli sporu olan kuşak güreşi Romanya’nın birçok şehir ve köyünde yapılan yerel müsabakalarla canlı tutuluyor. Mecidiye şehrinde 27-29 Mayıs tarihleri arasında Uluslararası Karadeniz Kupası düzenlendi. Kırım, Türkiye, Bulgaristan ve diğer ülkelerden 80’in üzerinde sporcu turnuvaya katıldı. 

Bu yılın en kapsamlı bilimsel sempozyumu ise “Tatarların Tarihi Mirası Sempozyumu” oldu. Köstence’de 6-8 Ekim tarihleri arasında 2. Uluslararası “Tatarların Tarihi Mirası” Sempozyumunu 
RMTTDB ve Cluj Napoca şehrinin Babeş Bolyai Üniversitesi Türkoloji ve Orta Asya Araştırmaları Enstitüsü birlikte düzenlediler. Sempozyumda Romanya, Türkiye, Kırım – Ukrayna, Rusya, Azerbaycan, İngiltere, Belçika ve Kazakistan’dan bilim adamları bildiriler sundular.

Romanya’dan Kırım’a gidiş gelişler sıklaştı. RMTTDB heyetleri Kırım’daki önemli toplantılara bizzat iştirak ettiler, 18 Mayıs yas mitingine ve Kırım Tatar Milli Kurultayı oturumuna katıldılar. Kırım Tatar dili eğitiminin geliştirilmesi için uygulanan projenin koordinatörü Prof. Dr. Mamut Eden iki ülke arasında mekik dokudu. RMTTDB ve Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesinin birlikte geliştirdiği “Kırım Tatarlarının Tarihini, Kültürünü ve Adetlerini Araştırma Yaz Kampı” projesi çerçevesinde 23 öğrenci ve 4 öğretmen Eski Kırım milli mektebinin misafiri oldu.

Geçen yıl İtalya’nın son şampiyonu İnter takımına transfer olan 19 yaşındaki futbolcu Denis Alibec (Alibek), ilk kez 21 Kasım’da resmi maçta sahaya çıktı. Şu ana kadar 2 maçta toplam 65 dakika oynadı. Bu yıl ön plana çıkan kişiler ise Romanya Etnik İlişkiler Departmanında müsteşar yardımcılığına atanan Necat Sali ve Köstence Vali Yardımcısı seçilen Aydun Kurtmolla oldu.

BULGARİSTAN

Bulgaristan’daki Kırım Tatarları, Romanya’da olduğu gibi devlet desteğine sahip değiller. Azalan nüfus ve mevcut iki derneğin arasındaki mesafenin büyük olması faaliyet ortamını zorlaştırıyor. Her yıl yapılmaya çalışılan tepreş şenlikleri Bulgaristan’daki Kırım Tatarlarının bir araya gelmesine imkan sağlıyor. Bu yılki tepreş Asabay Bulgaristan Kırım Tatarları Kültür ve Eğitim Derneği tarafından 8 Mayısta Rusçuk ili Vetovo kasabasında düzenlendi. Yaklaşık 1500 kişinin toplandığı şenlikte Kırım, Romanya, Türkiye ve Almanya'dan gelen misafirler vardı. Hak ve Özgürlükler Hareketi’nin önde gelen isimlerinden Kırım Tatar kökenli milletvekili Emel Ethem de tepreşe katılanlar arasındaydı.

Tepreşten 3 gün sonra Bulgaristan’daki Kırım Tatar diasporası tarihte ilk kez ata toprakları olan Kırım’dan bir sanat topluluğunu ağırladı. Asabay Bulgaristan Kırım Tatar Kültür ve Eğitim Derneği ve Sivil Toplum Kurumu (Kırım) teşkilatının 11 Mayıs’ta organize ettiği konserde Kırım Mühendislik ve Pedagoji Üniversitesine bağlı Uçan Su ve Tan Yıldızı toplulukları sahne aldılar.

Konserden önce video kaydı aracılığı ile Bulgaristan’daki Kırım Tatarlarına seslenen Dünya Kırım Tatar Kongresi Başkanı Refat Çubarov, diasporayı selamladı ve Kırım Tatarlarının vatanı, tarihi ve köklerini unutmama ve birlik olma çağrısında bulundu. Çubarov, aynı zamanda Kırım ile Bulgaristan’daki diaspora arasındaki ilişkilerin kopmayacağını ve güçleneceğini söyledi.

Kırım Tatar sanat toplulukları eksik kadro ile sahne almasına rağmen muazzam ustalık ve yaratıcılık örneğini sergilediler. Birçok kasaba sakini Kırım Tatar sanatçılarının sahne aldığı Vetovo Kültür Evine sığamayınca gösteriyi kapı ve sıra aralıklarında izlemek zorunda kaldı.

Yıllar evvel Kırım Ansambli Türkiye turnesinin ardından Bulgaristan’daki tepreşe katılarak büyük konser vermesi planlanmıştı. Ancak şansızlık sonucu topluluğu taşıyan otobüs arızalanmış ve konser gerçekleşememişti.

http://qha.com.ua/yazar.php?id=254