Dr. Ayşe AKKAYA
Emin Bektöre 1910'da Romanya-Pazarcık'ta doğmuştur. İlk öğrenimini Pazarcık'ta yaptıktan sonra Bükreş Romen Ticaret Lisesini bitirmiştir. Daha talebelik yıllarında folklara olan merak ve kabiliyeti sebebiyle Balkan folkloru ile ilgilenmeye başlamış, Romen ve Bulgar Halk Dansları gruplarına katılmıştır. Ancak o yıllarda değil Bal-kanlar'da Türkiye'de dahi Türk Folkloru saha-sında etkin faaliyetlerin olmaması sebebiyle bir Türk olarak kendi öz folklorunu bilmemenin ve tanımamanın üzüntü ve eksikliğini şiddetle hissetmeye başlamıştır.
BU BALKANLARDAKİ İLK TÜRK FOLKLOR ÇALIŞMALARININ BAŞLANGICI OLUR. Kendi öz kültürüne susamış halk arasında o derece büyük ilgi görürler ki yıllarca Romanya'da zeybek ekibiyle gitmedikleri yer kalmaz. Bu arada Bolşevik rejiminden kaçarak Romanya'ya iltica eden Kırım Türklerinin de devreye girmesiyle repertuarları çok zenginleşir. Kırım Türk Halk Oyunlarını da oynamaya ve çeşitli etkinliklere başlarlar. (foto no.2 ve3)
Bunun yanı sıra gençler arasında organize et-tiği "tiyatro kolu" ile; "Şahin Giray Han", "Atillâ", "Akın" (foto no.4 ve 5),"Bora", "Kırım","Kok-köz Bayar" gibi tarihi ve milli bir çok piyes sahneye koyar. Bütün bu faaliyetlere Emin Bektöre ön ayak olur. Milli şuurun Balkanlarda uyanmasın-da fevkalade önemli rol oynar. Bütün bu olayların 1930'lu yıllarda Balkanlarda cereyan ettiğine dikkat çekmek isterim.Bu faaliyetler çerçevesinde 1937'de Kırım Kurultayının açılışının 20. yıl dönümü münasebetiyle Polonya'ya yapılan seyahatte kayda değer bir olaydır. Emin Bektöre'nin folklor kolu yöneticiliği yaptığı bu organizasyonda Warşova'nın büyük ve lüks bir salonunda muhteşem bir folklor şöleni tertiplenir. Promete milletlerinin mümessillerinin, azınlık Türk liderlerinin yanı sıra bir çok ecnebi ve Leh gazetecilerinin, aydınlarının katıldığı bu etkinlikler filme alınır. Wilno, Slonim, Nowogrodek ve Haliç'te bu gösteriler tekrarlanır. Wilno radyo-sunda konserler verilir. bu etkinlikler neticesinde hasıl olan muvaffakiyet ve uyandırılan milli şuur Leh gazetelerinde günlerce mevzu olur.
Emin Bektöre'nin Balkanlar'da ki faaliyeteri yıllarca devam eder. Pek çok folklor grubu kurar, eleman yetiştirir, milli şuurun devamlı canlı tutul- masında büyük katkısı olur.
2.Dünya Savaşı başında 1940'ylında Türkiye'ye göç eder. Eskişehir'e yerleşir. O yıllarda Eski-şehir'de karşılaştığı ortam ve durum şudur: Kırım Türklerinden müteşekkil büyük bir nüfus yoğunluğu ancak çeşitli göç periyotlarında binbir müşkülat ve yoklukla kendini "Ak Toprak" a zor atmış ekonomik ve kültürel yönden fevkalade zayıf bir göçmen halk, bunun yanısıra en az on-lar kadar, Türk kültürünün vazgeçilmez bir parçası olan folklordan habersiz, yerli halk. İşte bu ortamda büyük bir mücadele vererek 1941'de Eskişehir Halk evinde ilk kez bir folklor çalışması başlatmaya muvaffak olur.(foto no.7)
Genç Türkiye Cumhuriyeti'nin o yıllarında bu güne göre fevkalade mutassıp bir Anadolu ken-tinde kızlı-erkekli folklor çalışmalarının başlaması dahi bir olay olur. Bu çalışmalar halk evleri-nin kapanmasına kadar sürer. Adeta Eskişehir'de halk evi deyince Emin Bektöre ile özdeşleşir. O yıllarda bir çok üniversiteli gençler bu ocakta Türk kültürü ve folkloru ile tanışır. Bu meyanda Kırım Türk Folkloru sahasında da çok yoğun çalışmalar yapar.
1944'de Muzaffer Sarısözen yurt çapında yap-tığı geziler çerçevesinde Eskişehir'e de gelir. Eskişehir Halk Evinde tanıştığı Emin Bektöre'nin aslen Kırım Türklerinden olduğunu öğrenin-ce büyük ilgi göstererek Kırım Türk Müziğinin hayranı olduğunu ancak bu güne kadar hiç bir yerden bu mevzuda bilgi alamadığını belirtir. Bunun üzerine Emin Bektöre kendisine bir hayli döküman ve bilgi verir, ayrıca mandolinle taş plâğa kayıtlar yapılır. M.Sarısözen çok beğendi-ği bu türküleri Ankara Radyosu Mandolin Orkes-trasına vererek uzun süre çalınmasını sağlar. 1957'de Yıldız Ayhan ve A.Gazi Ayhan, Emin Bektöre ile temasa geçerek Kırım Halk Türküle-rinden bir kısmını repertuarlarına alır, radyoda o dönemlerde sık sık icra ederler. Halk evlerinin kapanmasından sonra Emin Bektöre faaliyetlerine bu kez de Halk Eğitim Merkezinde devam etmiş, bu dönemde de şu anda aktif çalışan pek çok folklorcuyu yetiştirmiş Eskişehir, Kütahya, İstanbul, Ordu gibi bir çok il-de folklor faaliyetleri yapılmıştır. Zamanında pek çok zorluklarla başlayan folklor çalışmaları öyle bir merhale kat etmiştir ki şimdi Eskişehir de bir çok ilkokul ve lisenin özel folklor ekiplerini Emin Bektöre'nin yetiştirdiği gençler idare etmektedir. Bu ekipler yurt dışında ve Türkiye dahilinde ya-pılan bir çok yarışmada dereceler almaktadırlar. Bilhassa Türkiye'de, Türk kültürünün bölün-mez bir parçasını teşkil eden Kırım Türk folkloru ve müziğinin yurt çapında tanınma, benimsen-me ve uygulanmasında fevkalade hizmetleri Emin Bektöre vermiştir. "Kırım Halk Türküleri" adında Eskişehir Kırım Türk Kültür Derneği ya-yınlarından 1972'de bir kitabı da basılmıştır. İleri yaşına rağmen 1990'a kadar juri üyesi(foto no.8) danışman, gözlemci olarak gençlerle birlikte ol-maktan haz almış, folklor çalışmalarına katkıda bulunmaya çalışmıştır. Emin Bektöre'nin folklor dışında bir başka yö-nü de Dış Türkler platformunda Kırım Türkleri-nin diasporadaki Milli Kurtuluş davasının akti-vistlerinden oluşudur.
Av.Müstecip Ülküsal başkanlığında bir araya gelen milliyetçi idealist on genç Romanya'da 01 Ocak 1930 tarihinde "Emel Mecmuası" adında bir dergiyi yayınlamaya başlarlar. İşte bu on ide-alistin en genci de Emin Bektöre'dir. 2. Dünya Savaşına kadar 10 yıl bu mecmua etrafında faa-liyet gösterip, çeşitli platformlarda milli şuurun uyanmasına fevkalade etkin çalışmalarda bulu-nurlar.Daha sonra 1960'lı yıllarda gene Av. Müs-tecip Ülküsal başkanlığında bu kez Türkiye'de "EMEL" mecmuasının yayınlanmaya başlama-sıyla Emin Bektöre yıllarca Türkiye'de de "Emel" camiasında yerini almış, Cafer Seydamet KIRI-MER , Müstecip ÜLKÜSAL, Dr. Edige KIRIMAL gibi Kırımlı Türk liderle yakın ülkü, fikir birliği, iş birliği içinde teşriki mesaide bulunmuştur.
Halk oyunlarının gelişmesine çeşitli kareogra-fik düzenlemeler, korolar kurarak, yüzlerce ele-man yetiştirerek büyük emeği geçmiş ve yaptığı çalışmalarla yeni yetişenlere ilham kaynağı ol-muş, başarılı girişimleri, üstün gayret ve hizmetleriyle ön ayak olmuş, bu çalışmalar sonucunda yurdumuzun Halk oyunları alanında önemli ve belirgin aşamalara erişmesinde rol oynamış ve bu sahada 60 yıl bilfiil hizmet vermiş olan Emin Bektöre Türkiye'nin ve Balkanlar'ın ilk folklorcu-larındandır.
Türk folklorunun bölünmez bir parçasını teşkil eden "Kırım Türk Folkloru ve Müziği" nin yurt ge-nelinde yayılma ve tanınması onun çabalarıyla gerçekleşmiştir.
Türk Halk oyunlarıyla alakalı kişilerin alanla-rındaki müstesna araştırma, çalışma ve hizmet-lerini değerlendirmek, üstün liyakatlarını tescil etmek ve bir teşvik unsuru olmak üzere, yurt ge-nelinde yapılan bir araştırma ve incelemeyle GALATASARAY EĞİTİM VAKFI tarafından veri-len"HALK OYUNLARI HİZMET ÖDÜLÜ"(1990 ) sayın Emin BEKTÖRE'ye verimiştir.
Gene, "ÖNER" sanat dergisinin"ZİRVEDEKİ-LER 90" ödülü folklor dalında Emin Bektöre'ye verilmiştir.
90 yıllık ömründe son nefesine kadar milli kültürümüze hizmet için çalışan bu idealist bü-yüğümüzü 15 Nisan 1995 tarihinde kaybettik. Kendisini rahmet ve şükranla anıyoruz.
Yan tarafta görülen bilet 11 Mart 1936 Çar-şamba günü sahnelenen tiyatro eserinin giriş biletidir. ( Adnan Süyen Arşivi)
